Istota prawa i podstawowe teorie dotyczące jego treści

Chociaż istota prawa jest dość poważnai złożony temat, jego wyjaśnienie i zrozumienie jest niezwykle ważne i niezbędne dla zrozumienia istoty nauk prawnych. W zastosowaniach naukowych istnieje wiele różnych interpretacji i teorii, które określają główne kategorie, na których opiera się prawo. Te teorie są wzajemnie sprzeczne i wzajemnie się uzupełniają.

W nauce radzieckiej, najczęściejteoria prawa pozytywnego, która przede wszystkim identyfikuje te normy prawa, które są tworzone przez państwo i wspierają jego funkcjonowanie. Istota prawa ta teoria widzi w ustalonym przez państwo i, z reguły, ustalonym w pisanym prawie, normach prawnych i przepisach. Nawet jeśli te akty normatywne wydane przez państwo wydają się nieuczciwe i antyludzkie, nadal są prawem, którego należy przestrzegać. Teoria ta zyskała ogromną popularność w XIX i pierwszej połowie XX wieku, ale w chwili obecnej inne teorie skutecznie z nią konkurują.

Z punktu widzenia zwolenników prawa naturalnego,który otrzymał najbardziej uzasadnienie w 17-18 wieku, chociaż korzenie tej teorii sięgają czasów starożytności, istotą prawa jest to, że powstaje z naturalnych, wrodzonych właściwości natury ludzkiej. Źródłem prawa w tej koncepcji jest Teoria prawo naturalne. Jej najważniejszymi przedstawicielami sąabsolutne zasady, które "wychodzą" poprzez ludzką świadomość i manifestują się w przekonaniach o tym, czym jest sprawiedliwość, wolność, równość. Przekonania te są skodyfikowane jako współzależne i uniwersalne prawa naturalne, które są nierozłącznie związane z człowiekiem ze względu na jego charakter i których nikt nie może odebrać od niego, w tym od państwa. Ta teoria, której jednym z założycieli jest słynny holenderski prawnik Hugo Grotius, stała się podstawą teorii praw człowieka. Ta teoria jest historycznie najwcześniejsza.

Ci, którzy podzielają ideę prawa naturalnego,w żadnym wypadku nie zaprzeczają istnieniu prawa pozytywnego, ale nie opierają istoty i treści prawa na woli i potrzebach państwa, lecz na ochronie jednostki. Dlatego uważają, że pozytywne prawo, które narusza prawa naturalne, nawet ustalone przez prawo, w rzeczywistości nie jest prawem. Państwo może jedynie uznać, że stworzone przez nie prawa są prawdziwie legalne, jeśli kryteria prawa naturalnego zostały uwzględnione przy ich pisaniu i kodyfikacji. Dlatego w tej koncepcji bardzo ważna jest zasadnicza różnica między prawem a prawodawstwem. Jeżeli ta ostatnia nie podlega przepisom prawa naturalnego, państwo nie może być uznane za legalne.

Szkoła prawnicza oparta na podejściu historycznym,krytykował teorię prawa naturalnego, wyłonił się z nią kiedyś. Pochodzi z Niemiec. Jej przedstawiciele uważali, że moralność i wartości w społeczeństwie rozwijają się historycznie i nie ma absolutnych wymagań moralnych. Dowodzi tego fakt, że w różnych czasach różne systemy moralności i pojęcia dobra publicznego spotykały się często w różnych stanach i regionach. Jednak kształtowanie się i rozwój społeczeństwa doprowadziły do ​​powstania pewnych praktycznych norm społecznych i obyczajów, których przestrzeganie ułatwia życie i prowadzi do stabilności. Kiedy ludzie zauważyli i wyodrębnili takie normy, ustalili je z pewnymi umowami, których przestrzeganie było wymagane od wszystkich. Dlatego istotą prawa są zwyczaje lokalne i krajowe, które przyjęły formę pisemnych traktatów i przepisów. Państwo z takim podejściem ma funkcję instytucji pomocniczej, która reguluje jedynie zwyczaje.

We współczesnej nauce prawa w tym czasiepodstawowa teoria prawa naturalnego jest bardzo powszechna, szczególnie w sferze stosunków międzynarodowych i praw człowieka, choć wiele elementów podejścia historycznego jest również użytecznych. Istniało także wiele innych teorii uzupełniających te główne - normatywnych, sugerujących zbadanie "czystego" prawa jako jakiejś hierarchicznej emanacji normy zobowiązania, poza kontekstem społecznym i historycznym; socjologiczne, które poszukuje treści prawnych w relacjach różnych grup społecznych i stowarzyszeń; psychologiczny, który koncentruje się na prawnych emocjach podmiotu lub grupy ludzi jako źródła nieoficjalnego prawa, i tak dalej. Różnica między tymi wszystkimi podejściami polega bowiem na tym, że każda z nich definiuje jako istotę prawa normy zachowań ustanowione przez państwo, relacje między osobami, które rozwijają się historycznie, lub świadomość prawną opartą na uniwersalnych wartościach.